Blog

Hoogsensitieve personen

Al toen ik klein was had ik het idee dat er wat met me ‘aan de hand’ was. Mijn hoofdhuid deed altijd pijn als mijn vader een staart in mijn haar maakte. Niet een beetje pijn, maar verschrikkelijk pijn. Spijkerbroeken zaten mij niet lekker. Teennaden in sokken waren verschrikkelijk. Labeltjes in truien. Het drumstel bij het jeugdorkest waar ik bij speelde deed mijn ogen sluiten, bij elke klap opnieuw. Ik vroeg me af of dat bij anderen ook zo was, maar kon het nooit bij iemand ontdekken. Ik kon me altijd enorm inleven in fictieve personen, was erg bang dat Jezus in mijn kast zat en er opeens uit zou komen als ik zou slapen. Droomde veel, héél veel, dat doe ik overigens nog steeds. Observeer heel graag, sta graag aan de buitenkant van een groep. Dacht, en denk, overal over na, óveral over na.

Toen ik ongeveer 15 was, las ik voor het eerst een artikel over hoogsensitiviteit. Wat herkende ik me in alle situaties! Daarna heb ik er lang niet aan gedacht. Achteraf erg jammer, want het zou me geholpen hebben als ik meer informatie had opgezocht. Ik was niet raar. Ik was gewoon hoogsensitief. Pas tijdens mijn supervisietraject twee jaar geleden kreeg ik het er met mijn supervisor Margreet over. Ik begon informatie te zoeken en veel te lezen. En wederom vond het feest der herkenning plaats. Wat viel er veel op zijn plek. Ik was nog steeds niet raar, maar gewoon hoogsensitief.

Omdat ik merk dat veel mensen niet weten wat hoogsensitiviteit is (‘iets met stille mensen en zesde zintuigen ofzo, die alles aanvoelen’), wijd ik er graag een blog aan. De definitie van hoogsensitiviteit volgens Elaine N. Aron (Amerikaanse psychologe die veel heeft geschreven over HSP):

“Hoogsensitieve personen zijn mensen die zijn geboren met de neiging veel dingen op te merken in hun omgeving en diep te reflecteren alvorens te handelen, in vergelijking met degenen die minder opmerken en snel en impulsief handelen.”

Ik heb een aantal boeken gelezen over HSP, één daarvan ging over hoogsensitieve kinderen. De lijst van kenmerken van hoogsensitiviteit volgens het LiHSK (Landelijk Informatiepunt Hoogsensitieve Kinderen), is onderverdeeld in vier categorieën:

1) lichamelijk: het fysieke lichaam, inclusief de zintuigen

– veel zien, kleine veranderingen waarnemen
– graag ‘langs de kant’ staan om te observeren
– scherp horen, bijvoorbeeld geluiden snel ‘hard’ noemen
– geïrriteerd zijn door kleine ongemakken, zoals een natte mouw of labeltjes in de kleding
– intens reageren op lichamelijke pijn
– subtiele geur- en smaakverschillen onderscheiden
– gevoelige ogen, bijvoorbeeld licht snel ‘fel’ noemen

2) emotioneel: gevoelens, omgang met anderen

– aanvoelen van stemmingen en emoties
– zich snel zorgen maken
– toetrekken naar kinderen die enigszins buiten ‘de groep’ vallen
– behoefte hebben aan een rustige omgeving met niet teveel mensen
– moeite hebben met veranderende omstandigheden
– de kwetsbaarheid van anderen zien en begrijpen
– tijd nodig hebben om aan een nieuwe situatie of omgeving te wennen
– inlevingsvermogen, zich goed kunnen verplaatsen in de gevoelens van anderen
– niet van verrassingen houden
– op jonge leeftijd al in staat zijn tot zelfreflectie
– niet in het middelpunt van de belangstelling willen staan

3) mentaal: denken, leren, informatieverwerking

– een goed geheugen hebben
– voor de leeftijd over een grote woordenschat beschikken
– snel van de ene gedachte naar de andere associëren
– diepzinnige vragen stellen
– eindeloos willen weten ‘waarom’
– beter zijn in taal dan in rekenen
– een goed gevoel voor vreemde talen hebben
– kennis op school niet letterlijk willen/kunnen reproduceren, maar liever creatief toepassen
– moeite hebben met structuren en organiseren
– een hekel hebben aan oefenen en herhalen

4) spiritueel: besef van zingevende context, eventueel vallend buiten de grenzen van het direct waarneembare

– eigen wijsheid, heel gericht de eigen weg volgen
– vol levenslust, heel blij en enthousiast kunnen zijn
– zeer hechten aan de waarheid
– gericht zijn op liefde, harmonie en vrede
– diep nadenken over levensvragen
– sterke binding hebben met de natuur
– blijk geven van respect voor het leven en voor andere mensen
– wat tegenover elkaar staat tot harmonie (willen) brengen

Hoewel ik héél veel van bovenstaande kenmerken herken, herken ik ook een aantal dingen juist niet. Bijna alle kenmerken  op mentaal gebied ‘ontbreken’ bij mij zo goed als helemaal. Ik heb totaal geen moeite met structureren en organiseren, en oefen en herhaal graag.

Wel herken ik veel fysieke HSP-kenmerken. Ik ervaar snel iets als heel pijnlijk. Ik moet geen sokken met voelbare teennaad aan hebben; dan loop ik nog liever op blote voeten. Voelbare etiketten in kleren (of restjes ervan als ik ze heb afgeknipt) kunnen voor mij een reden zijn om een kledingstuk niet meer aan te trekken. Als het donker is en ik auto rijd, draag ik een nachtbril. En dan heb ik alsnog moeite met de lichten van de tegenliggers. Ook zijn veel kenmerken op emotioneel en spiritueel gebied op mij van toepassing.

Zonder er al teveel over uit te wijden zie ik veel kenmerken terug bij mijn kinderen. Bij de ene, op dit moment, meer, veel meer, dan bij de andere. Ik vind het voor mezelf een meerwaarde dat ik inmiddels meer weet over HSP en dat ik mijn kinderen hierin kan begeleiden. Hen kan laten weten dat het écht niet raar is dat je het zo vervelend vindt dat je sok niet goed zit en dat we dan dus even stoppen om de schoen uit te doen en de sok recht te trekken. Of dat het niet raar is dat je meteen een schone broek aan wilt trekken als de broek die je aan hebt nat is door vijf regendruppels.

Waar ik als fluitdocent erg veel baat bij heb, is dat ik vaak wel aanvoel of een leerling hoogsensitief is. Als ik dat vermoeden heb, pas ik meteen mijn manier van lesgeven en feedback geven erop aan. Ik zie dat leerlingen zich meer open gaan stellen, meer ontvankelijk zijn en beter gaan spelen. Ik krijg dat ook van ouders terug: ‘Wat doe jij met haar?’ hoor ik zo nu en dan als ik ouders spreek. Voor mij is het eigenlijk een feest van herkenning als ik een HSP als leerling heb 🙂

Wil je hier meer over lezen? Dan zijn dit enkele boeken die ik aanraad:

– Elaine N. Aron – Hoog Sensitieve Personen: Hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt.
– Gerarda van der Veen – Wegwijs in hooggevoeligheid.

Een snelle test om te checken of je wellicht ook hoogsensitief bent, kun je hier doen.

Ik hoop dat steeds meer mensen weten dat hoogsensitieve mensen bestaan. ‘We’ zijn niet (per definitie :)) raar, maar zijn gewoon hoogsensitief. Welkom in de wereld van de HSP.